Hiện nay, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang có dấu hiệu hạ nhiệt, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có những thỏa thuận để kìm bớt xung đột, nhưng cả hai bên vẫn chưa thật sự có dấu hiệu xuống thang trong vài tuần qua, và cuộc chiến này vẫn tiếp diễn, cũng như tạo ra tác động tới ngành gỗ Việt Nam một cách rõ ràng.

Gỗ cứng Hoa Kỳ đã và đang khẳng định được tầm quan trọng đối với thị trường Việt Nam trong nhiều năm qua, không những đối với các kiến trúc sư, các nhà sản xuất/chế biến hoặc nhà nhập khẩu gỗ Mỹ, mà ngày cả đối với người tiêu dùng, họ cũng ngày càng ưa chuộng các sản phẩm gỗ được chế biến từ đất nước này.

VPA/FLEGT - Hiệp định đối tác tự nguyện về thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản có hiệu lực giữa Việt Nam và EU từ 1/6/2019 là dấu mốc quan trọng trong tiến trình thực hiện quản lÝ bền vững rừng cũng như phát triển bền vững ngành chế biến gỗ ở Việt Nam. Từ góc độ thực hiện cam kết VPA-FLEGT, việc bảo đảm gỗ hợp pháp đối với gỗ nhập khẩu và xuất khẩu là tương đối khả thi. LÝ do là tất cả gỗ và sản phẩm nhập khẩu hay xuất khẩu đều phải qua bước kiểm soát tại cửa khẩu. Và tại đây cơ quan có thẩm quyền có thể kiểm tra tính hợp pháp của gỗ và các sản phẩm gỗ thông qua các cơ chế kiểm soát bắt buộc.

Nhiều sản phẩm gỗ do Việt Nam sản xuất, sau khi được xuất khẩu sang các nước khác, đã được tái nhập khẩu vào Việt Nam và được bán với giá cao hơn nhiều so với giá ban đầu. Được định giá 4 tỉ USD, thị trường đồ gỗ trong nước có triển vọng hơn khi thế hệ những người sinh năm 1980- 1998, chiếm 35% dân số Việt Nam.

Tại Việt Nam, hàng năm ngân sách cho mua sắm công chiếm khoảng 20-30% ngân sách Nhà nước. Hiểu theo cách đơn giản, mua sắm công là việc mua sắm các loại hàng hóa và dịch vụ từ nhà cung cấp bằng vốn Nhà nước, phục vụ mục đích sử dụng của các cơ quan Nhà nước cấp trung ương và địa phương, các đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức đoàn thể

Theo số liệu của Tổng Cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ (G&SPG) của Việt Nam trong tháng 5/2019 đạt 902 triệu USD, tăng 5,2% so với tháng 4/2019 và tăng 23,89% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt 615 triệu USD, tăng 5,7% so với tháng trước đó và tăng 22,7% so với tháng 5/2018.

Hầu hết các quốc gia châu Phi cung cấp gỗ nguyên liệu cho Việt Nam đều có các chỉ số quản trị quốc gia như sự tham gia của người dân trong ban hành và thực thi chính sách, tính hiệu quả của chính phủ, chất lượng thể chế và tính hiệu quả của kiểm soát tham nhũng ở mức rất thấp (thông thường xếp trong thang 10-20 trong thang điểm 100). Đó là một trong những vấn đề lớn trong việc kiểm soát rủi ro từ nguồn cung gỗ châu Phi, khi Việt Nam phải thực hiện những qui định của VPA/FLEGT, và các cam kết với EU trong thời gian tới.

Báo cáo được trình bày tại Hội thảo: “Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đối với ngành gỗ Việt: Chuyển dịch đầu tư nước ngoài, cơ hội và rủi ro trong xuất nhập khẩu”  được tổ chức ngày 21/6/2019 tại Hà Nội, do Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES), Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp. Hồ Chí Minh (HAWA), Hiệp hội chế biến Gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA), Hiệp hội gỗ và lâm sản Bình Định (FPA Bình Định) và Tổ chức FOREST TRENDS.

Việt Nam là nước hưởng lợi lớn nhất từ việc chuyển hướng đầu tư do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc khi các công ty đang tìm cách thay đổi chiến lược chuỗi cung ứng và chuyển bớt cơ sở sản xuất của họ từ Trung Quốc. Nhiều công ty đa quốc gia đang lên kế hoạch đầu tư mới có thể sẽ áp dụng chiến lược "Trung Quốc +1" để đa dạng hóa và giảm mức độ dễ bị tổn thương trước bất kỳ căng thẳng thương mại nào trong tương lai. Và Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến "+1" được yêu thích.

Dự thảo nghị định tăng thuế suất thuế xuất khẩu dăm gỗ lên 5% của Bộ tài chính nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu cho sản xuất trong nước đang nhận được những phản hồi và đóng góp từ phía các hiệp hội, cơ quan quản lý khác, và các doanh nghiệp, những người chịu tác động lớn nhất và đã có kinh nghiệm thời điểm thuế xuất khẩu dăm gỗ tăng lên 2%. Dưới đây là ghi nhận của Tạp chí Gỗ Việt về dự thảo tăng thuế suất lên 5% và chính sách tạo nguồn nguyên liệu gỗ lớn của Chính phủ:

Làm thế nào để hạn chế xuất khẩu dăm gỗ, để hạn chế xuất gỗ nguyên liệu thô do Chính phủ đặt ra, mà vẫn đảm bảo không tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, và lớn hơn, là không gây ảnh hưởng đến người trồng rừng, đang trở thành bài toán cần giải với các cơ quan quản lý nhà nước.

Báo cáo được trình bày tại Hội thảo: “Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đối với ngành gỗ Việt: Chuyển dịch đầu tư nước ngoài, cơ hội và rủi ro trong xuất nhập khẩu”  được tổ chức ngày 21/6/2019 tại Hà Nội, do Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES), Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp. Hồ Chí Minh (HAWA), Hiệp hội chế biến Gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA), Hiệp hội gỗ và lâm sản Bình Định (FPA Bình Định) và Tổ chức FOREST TRENDS.